صف‌آرایی روحانیون اصولگرا در برابر روحانی
شنبه, ۳ تیر ۱۳۹۶، ۱۰:۰۷ ب.ظ
- هفته گذشته بخشی از سخنان حسن روحانی در جمع اهالی رسانه درباره منشا حکومت برخی را به واکنش واداشت و شخصیت هایی نظیر آیت الله مکارم شیرازی و آیت الله مصباح‌یزدی این صحبت های رئیس جمهور را نقد کردند. نقدی که آن هم واکنش های بسیاری در پی داشت و امثال مجتهد شبستری را وارد میدان کرد. اما این داستان همچنان ادامه دارد.
به گزارش فرارو چهارشنبه هفته گذشته اهالی رسانه مهمان رئیس جمهور بودند در این برنامه حسن روحانی در سخنرانی خود به منشا حکومت اسلامی اشاره کرد و گفت: «امیرالمؤمنین مبنای ولایت و حکومت را نظر مردم و انتخاب مردم می‌داند. لمن ولّیتموا امرکم، گفت هرکس که شما او را به‌عنوان ولی خودتان و رهبر جامعه برگزینید من هم اطاعت می‌کنم، من هم می‌شنوم و اجرا می‌کنم. امیرالمؤمنین مبنای حکومت و فرمانروایی را رأی مردم، خواست مردم و آرای مردم می‌داند».
همین سخنان رئیس جمهور موجب شد، چهره های مختلفی از علی مطهری تا مصباح یزدی به آن واکنش نشان دادند. اما جنس این واکنش ها متفاوت بود. به عنوان مثال علی مطهری در واکنش به صحبت های رئیس جمهور نوشت: «مشروعیت امامت به معنی مورد نظر شیعه، از ناحیه خدا و رسول خداست، اما شرط تحقق یک شاخه آن یعنی زعامت سیاسی و رهبری جامعه، رأی و نظر مردم و به عبارت دیگر مقبولیت شخص امام نزد مردم است. این سخن جناب ایشان قطعا ناظر به مسئله امامت نیست، بلکه همان‌طور‌که قرائن نشان می‌دهد مقصودشان شرط تحقق حکومت امام یعنی رأی و انتخاب مردم است و سیره علی (ع) نیز همین را تأیید می‌کند.»
واکنش روحانیون اصولگرا به سخنان رئیس جمهور
اما همه اینگونه واکنش نشان نداده بودند و آیت الله مکارم شیرازی و مصباح یزدی علاوه بر اینکه اظهارات روحانی را به چالش کشیدند، به نوعی اطلاعات و سواد حوزوی وی را اندک عنوان کردند. مکارم شیرازی در این باره گفت: «یکی از دولتمردان گفته است که مبنای ولایت از دیدگاه امام علی(ع) نظر مردم بود و دموکراسی میراث این امام معصوم است، این حرف عجیبی است، او یک صفحه از نهج البلاغه را دیده و بقیه را ندیده است.»
آیت‌الله مکارم شیرازی با اشاره به دموکراسی اظهار کرد: «دموکراسی برای غرب است و حتی این نوع حکومت، حکومت مردم بر مردم نیست. نباید بگوییم که حاکم را رای مردم تعیین می‌کند، رسول اکرم(ص) فرمود که تعیین جانشین من با خدا است و خداوند به هر کسی که خواست، ولایت می‌دهد و کتاب‌های زیادی در خصوص غدیر نوشته شده است.»
ولی واکنش مصباح یزدی به مراتب تندتر بود: «برخی می‌گویند وقتی مردم با کسی بیعت کردند، علی(ع) وظیفه خود دانست از آن شخص اطاعت کند و حق نداشت که مخالفت کند، چون مردم رأی داده بودند، اگر یک مسلمان ایرانی اینگونه فکر کند، پذیرفته است؟ آیا نمی‌توانست درباره این مسئله تحقیق کند به‌ویژه اگر سابقه طلبگی داشته باشد».
او افزود: «اگر کسی درس‌خوانده باشد، کتاب ببیند و اسم الغدیر شنیده باشد و چنین اظهاراتی داشته باشد، بعید است، نه‌تنها عقیده برخی اینگونه است، بلکه به‌صورت رسمی می‌گویند علی(ع) حکومت برخی را پذیرفت، چون رأی مردم بود و بعد گفت هر که را شما قبول دارید، من هم قبول دارم. آیا جریان اینگونه بوده است؟ این نشان می‌دهد که در این زمان باید درباره اصلی‌ترین مسائل تحقیق عمیق کرده و مسائل را باید برای جامعه تبیین کنیم».
همین اظهار نظرها موجب شد که محمد مجتهد شبستری پژوهشگر علوم قرآنی و متخصص الهیات تطبیقی به آنها واکنش نشان دهد. او سخنان آیت الله مکارم شیرازی و دیگر روحانیون اصولگرا را رد کرد.
اما ماجرا به اینجا هم ختم نشد. از یک طرف مجلس خبرگان رهبری نسبت به صحبت های رئیس جمهور واکنش نشان داد و از سوی دیگر جامعه مدرسین حوزه علمیه قم از علما خواست تا مانع از این قبیل تفسیرها شوند. ولی روزگذشته انتشار فیلم کوتاهی از حضرت امام(ره) به نوعی مهر تائیدی بر تفسیر حسن روحانی بود نشان می‌داد که دیدگاه روحانی و امام با یکدیگر شباهت دارد.
دیدگاه امام(ره) و مقام معظم رهبری درباره رای و نظر مردم
در این فایل تصویری حضرت امام(ره) می فرمایند: «ما فرض می گیریم که شاه مرد بسیار سالمی بود و بسیار هم به ملت و کشور خدمت کرده بود. ولی وقتی مردم این خدمتگزار را نخواستند باید کنار برود.» در این سخنان امام(ره) به وضوح به اهمیت نظر و رای مردم اشاره می کند و هیچ استثنایی قائل نمی شوند.
علاوه بر این در دهه 60 مقام معظم رهبری هم در این باره نظرات و دیدگاه‌های خود را بیان کرده است. ایشان می فرمایند: «اگر مردم زمامدارای را قبول نکردند، خانه‌نشین می‌شود زیرا مشروعیت ولایت و حکومت به بیعت مردم وابسته است» البته اصلاح‌طلبان علاوه بر این دو مورد به یکی از استفتاهای نمایندگان مجلس از حضرت امام هم اشاره می کنند.
در این استفتا نمایندگان امام در دبیرخانه ائمه جمعه، می‌پرسند: «در چه صورت فقیه جامع‌الشرایط بر جامعه اسلامی ولایت دارد؟ ایشان در پاسخ، فتوایی که صادر می‌کنند این است: « ولایت در جمیع صور دارد. لکن تولی امور مسلمین و تشکیل حکومت بستگی دارد به آرای اکثریت مسلمین که در قانون اساسی هم از آن یاد شده است و در صدر اسلام تعبیر می‌شده به بیعت با ولی مسلمین».
در اینجا اشاره امام به چند اصل واضح در قانون اساسی است یعنی اصل یکم و ششم و پنجاه و ششم . در سه اصل مورد بحث مشخصا به تاثیر و اهمیت رای مردم اشاره می‌شود .در اصل یکم آمده حکومت ایران جمهوری اسلامی است که ملت ایران، بر‌اساس اعتقاد دیرینهاش به حکومت حق و عدل قرآن، در همهپرسی با اکثریت ۹۸٫۲٪ کلیه کسانی که حق رأی داشتند، به آن رأی مثبت داد. در اصل ششم هم آمده در جمهوری اسلامی ایران امور کشور باید به اتکاء آراء عمومی اداره شود.
همچنین در اصل 56 به نکته مهمتری اشاره شده و آمده: «حاکمیت مطلق بر جهان و انسان از آن خداست و هم او، انسان را بر سرنوشت اجتماعی خویش حاکم ساخته است. هیچ‌کس نمی‌تواند این حق الهی را از انسان سلب کند یا در خدمت منافع فرد یا گروهی خاص قرار دهد و ملت این حق خداداد را از طرقی که در اصول بعد می‌آید اعمال می‌کند.»
پاسخ روحانی به آیات مکارم، مصباح و جنتی
با همه این تفاسیر بعد از گذشت حدود یک هفته روز گذشته حسن روحانی در مراسم افطار با علما و روحانیون پاسخ انتقادها را داد. او به دیدگاه امام در این باره اشاره کرد و گفت: امام می توانست در اواخر سال 57 حکومت اسلامی تشکیل دهد؛ مگر در سال ٤١ و ٤٢ به عنوان یک ولی فقیه و مرجع نبود؟ در ایام تبعید مگر مرجع نبود؟ همان علم و تقوی را داشت. همان ولایت را هم داشت؛ آن امام که می‌تواند حکومت اسلامی تشکیل دهد، آن‌قدر مراعات می‌کند که اسم حکومت جمهوری اسلامی باشد. اما امام در‌عین‌حال گفت مردم آزادند که پای صندوق رأی بیایند. این اصل حکومت ماست. بالاتر از اینکه چه کسی حاکم باشد و حکومت اسلامی شرایط و شکلش چطور باشد، این حکومت را به رأی مردم می‌گذارد.
وی با اشاره به نامه امام در سال 68 گفت: «معنای آن نامه این است که رأی مردم پشت سر آن ولی منتخب هست. اصلا کلمه منتخب دارد. ولی فقیه با رأی خبرگان، حکومت در دست می‌گیرد، مگر قبلا ولایت ندارد؟ دارد؛ اما اگر بخواهد حکومت تشکیل دهد و بر مردم فرمانروایی کند، بسط ید می‌خواهد. بدون بسط ید نمی‌شود. با دعوت مردم است که می‌آید».
رئیس جمهور حتی به حکومت امیرالمونین و امام حسن مجتبی(ع) هم اشاره کرد و افزود: «مولای ما امیر مؤمنان مگر فقط پنج سال آخر امامت و ولایت داشت؟ اصل ولایت الهی، نصب الهی است و نص نبوی خداوند که پیامبر بیان کرد اما در عین حال امیر مؤمنان حاکم نبود شرایط جامعه به گونه‌ای بود که نتوانست تولای امور را در دست بگیرد. ٢٥ سال طول کشید تا آن طور که پیامبر می‌خواست مردم جمع شوند. وقتی جامعه زمینه‌اش آماده شد حکومت را در دست گرفت امام حسن هم همان حکومتی که با خود او بیعت کرده بودند را ناچار شد ادامه ندهد. سایر ائمه هم همین‌طور. توانستند حکومت تشکیل بدهند؟ شرایط جامعه نبود»
به هرحل هرچند بعد از این سخنان، حسن روحانی فیلم فرمایشات مقام معظم رهبری در همان نماز جمعه را در صفحه اینستاگرام خود منتشر کرد اما احتمالا این داستان به همین جا ختم نخواهد شد و باید شاهد انتقادهای گسترده روحانیون اصولگرا به وی بود.
